Overheid verstoort arbeidsmarkt

Ik was van de week bij een notaris die vertelde dat hij twee teamleden was verloren aan de belastingdienst. Een accountant die ons vergezelde voegde eraan toe dat zijn kinderen, die fiscaal recht hadden gestudeerd, ook bij de belastingdienst waren gaan werken. En gelet op de werkdruk ten opzichte van wat hij zelf had doorgemaakt in zijn carrière gaf hij ze groot gelijk. Ik vroeg me hardop af hoe ze dan dachten vermogen op te bouwen. “Dat krijgen ze van mij”, was zijn reactie. In onze contacten met de belastingdienst treffen we steeds meer voormalige adviseurs die de overstap hebben gemaakt. In mijn jonge jaren was de beweging andersom. Jonge mensen kozen voor de belastingdienst vanwege de goede studiefaciliteiten en na hun afstuderen stapten ze over naar het bedrijfsleven om daar meer te gaan verdienen.

Wat drijft de nieuwe generatie?
Salaris is voor de huidige generatie professionals kennelijk niet meer de doorslaggevende factor voor een jobkeuze. Het is voor onze organisatie al vanzelfsprekend dat solliciterende starters niet meer dan 32 uur per week willen werken. Liever nog iets minder. Binnen mijn generatie blijft dat stuiten op onbegrip. Wij waren in onze jonge jaren gemotiveerd aan onze toekomst aan het werken en waren daarmee fulltime bezig. Hard werken was een voorwaarde voor succes. Dat dit soms druk betekende in de avonduren of het weekend namen we op de koop toe. Als je carrière maakte en daardoor de organisatie naar buiten toe moest vertegenwoordigen op allerlei bijeenkomsten buiten kantoortijden vonden we dat volstrekt normaal. Vrij nemen omdat je je dochter naar het vliegveld moet brengen voor een vakantiereis kon echt niet. Dat is nu wel anders.

De tijd die medewerkers willen doorbrengen in een kantoor houden ze graag zo kort mogelijk. Daarbij moeten werkgevers toestaan dat alle whatsappgroepen tijdens kantooruren actief worden gevolgd en de afspraak met de verwarmingsinstallateur wordt gemaakt. Als die afspraak plaatsvindt, werken we thuis. Ik beschrijf nu de situatie in het bedrijfsleven. Bij de overheid komt er nog eens een forse schep bovenop. Veel meer verlofdagen, studieverlof, ouderschapsverlof, zorgverlof, noem maar op. Thuiswerken is eerder regel dan uitzondering. Ik sprak een ambtenaar van de gemeente tijdens “thuiswerken” op straat met zijn hond die me vertelde dat hij naar zijn zorgbehoevende moeder ging. “Ja, dat moeten ze maar op kantoor accepteren, want ik krijg daar toch niemand te pakken”.

Wachten loont
Het is voor mij onlogisch dat je als professional kiest voor een makkelijk baantje, je hebt toch een intrinsieke behoefte om rendement te halen uit je talent, opleiding en ervaring. Maar dan ben ik kennelijk de uitzondering, zo wordt mij op verjaardagsfeestjes uitgelegd. De overheid is door de softe benadering ten aanzien van de gevraagde inspanning de winnaar op de hedendaagse arbeidsmarkt. Wij zijn als kantoor kansloos om fiscalisten aan te trekken, we kunnen niet concurreren met de belastingdienst. Als we al jonge mensen kunnen aannemen, leiden we ze op voor de overheid. Toen ik in 1980 bij de belastingdienst ging werken moest ik een bindingsverklaring tekenen. Dat hield in dat ik minstens 5 jaar in dienst moest blijven anders moest ik (een deel van) de opleidingskosten terugbetalen. Nu moeten wij dat omgekeerd doen.

Het goede nieuws voor het bedrijfsleven is dat het tij keert. Dat heeft te maken met een aantal factoren: de verslechterende economie, de toenemende efficiency door IT en AI en het besef van ambtenaren dat zij onvoldoende resultaten kunnen behalen, maar zeker ook de politieke wil om ambtelijke inefficiency terug te dringen. Het gebrek aan rendement knaagt aan de arbeidssatisfactie. Je begint je op een bepaald moment te ergeren aan de cultuur en het gedrag van je collega’s. Ik zou echter willen waarschuwen voor de drang om straks deze mensen in dienst te nemen. Dat is een vrijwel kansloos avontuur. De belastingdienst heeft jaren geleden vertrek van ambtenaren gestimuleerd (denk je dat nu eens in) en had een regeling dat een vertrekkende ambtenaar na 6 maanden weer kon terugkeren als er spijt ontstond. Van deze regeling werd daadwerkelijk gebruik gemaakt, omdat ambtenaren niet mee konden in de werkdruk in het bedrijfsleven. Ik ken er onder hen die nu teamleider zijn en meer dan € 100.000 salaris per jaar verdienen.

Voor ons is het vooral wachten op het wegvallen van de aanzuiging van de overheid op jonge afstudeerders. We krijgen weer de eerste open sollicitaties binnen en dat is een teken aan de wand. Wees geduldig werkgevers, de markt doet zijn werk.