Waarom sturen we internationale bedrijven weg?

Nederland heeft een eeuwenlange historie als internationaal georiënteerde natie. Dat heeft ons veel ellende en veel voorspoed opgeleverd. Het lijkt wel of we met die internationale oriëntatie willen afrekenen.

Zowel de premier als de koning excuseren zich in het openbaar voor ons slavernijverleden. De herdenkingen met betrekking tot de politionele acties in Indonesië worden drukbezocht en volledig op televisie uitgezonden. Kolonies en voormalige kolonies worden financieel gecompenseerd voor de door ons berokkende schade.

Maar ook het internationale bedrijfsleven moet het ontgelden. ASML wordt centraal geplaatst in een geopolitieke discussie tussen de VS en China. Maar het bedrijf wordt ook afgeremd in zijn groeistuipen doordat we ineens kennismigranten op een hoop gooien met asielzoekers.

Lobbygroepen voor klimaat en milieu jagen op grote bedrijven, soms zelfs met zeer agressieve activistische uitingen. In ieder geval is er de ESG-regelgeving die hen verplicht openheid te geven over milieu, sociale omgang met medewerkers en governance. De Zuidas en de internationale bankenwereld worden ontmanteld door strenge regelgeving rond terrorismefinanciering en witwassen, maar nog heviger door fiscale ingrepen. Op dat laatste wil ik even inzoomen.

Strijd tegen Base Erosion and Profit Shifting (BEPS)

Overheden en NGO’s signaleren al langere tijd fiscale misbruiksituaties door internationaal opererende bedrijven. De EU heeft hierop gereageerd met richtlijnen, de OESO met het BEPS programma. BEPS staat voor Base Erosion and Profit Shifting. Base Erosion betekent uitholling van de grondslag waarover belasting wordt geheven. Bijvoorbeeld door een lening te verstrekken en een rentelast te creëren, maar de renteopbrengst in een laag belast (meestal warm) land te laten belasten. Profit Shifting is het verschuiven van winst van het ene land naar het andere land. Dat laatste land heeft dan een lagere belastingdruk. Het zijn met name de grote economieën die er baat bij hebben om dit te bestrijden. Want toevallig hebben die grote economieën ook hoge belastingtarieven. De VS loopt hierin voorop. Iemand moet immers hun oorlogsmachine financieren.

We worden de afgelopen jaren geconfronteerd met implementatie van wetgeving op grond van EU-richtlijnen of van BEPS die alle internationale bedrijven treft. Ik verwijs bijvoorbeeld naar de earningsstrippingmaatregel, de temporisering van liquidatieverlies, beperkte verliescompensatie door de het earmarken als houdsterverliezen, beperking van liquidatieverlies door een niet-voortzettingsvereiste, de onzakelijke lening in concernverband, allerlei renteaftrekbeperkingen voor intercompany financiering, versobering van de 30%-regeling. En het zijn geen loze woorden, belastingambtenaren worden erop uitgestuurd om streng te handhaven op deze regels.

Regeldruk

In de ideale wereld van onze politici conformeren de bedrijven zich aan de nieuwe regels en betalen zich blauw aan belasting in Nederland. Niet dus. Bedrijven zien belasting als een kostenpost en willen die graag beheersen. Een fair share is geen discussie, maar de bijdrage die nu van ze wordt gevraagd, wordt in board rooms als veel te hoog ervaren. Een negatief licht laten schijnen over hun hoogopgeleide medewerkers uit het buitenland doet echt pijn, vinden ze heel onrechtvaardig. Dat leidt onherroepelijk tot repercussies.

Dat de overheid kan bepalen hoe internationale bedrijven zich dienen te gedragen is een farce. Bedrijven hebben echt hun compliance grenzen en de westerse landen hebben deze al ruim overschreden. Dat bedrijven al lang bezig zijn om zich te ontworstelen aan de regeldruk is niet moeilijk te bedenken. Als dat betekent dat een bedrijf ons land verlaat, ben ik daarover heel kritisch. Is dat nu echt de bedoeling? Als de topman van ASML, Peter Wennink, bij zijn afscheid refereert aan mogelijkheden om in andere landen uit te breiden als dat in Nederland niet kan, krijg ik de kriebels.

Ik behoor tot de groep Nederlanders die zulke topondernemingen omarmt en hun internationale reputatie net zo hoog waardeert als die van Max Verstappen of Femke Bol.