Thuiswerkende grensarbeiders

Sinds een niet nader te noemen pandemie is het thuiswerken omarmd binnen onze samenleving. En hoewel in mijn persoonlijke beleving er niks leuker is dan samen werken op kantoor, werkt een groot deel van onze bevolking een of meerdere dagen vanuit huis. En ja als werkende moeder is het soms handig dat je thuis kunt werken als er weer een onverwachte studiedag is of je kinderen ziek zijn op momenten die nooit uitkomen. Maar zolang je woont en werkt in hetzelfde land is er niks aan de hand. Sinds 1 juli van dit jaar zijn de sociale zekerheidsregels gewijzigd voor grensarbeiders die vanuit huis werken voor een werkgever in een ander land.

Sociale zekerheid grensarbeiders: de hoofdregel
Volgens Europese wetgeving is een werknemer sociaal verzekerd in het land waar hij woont (woonland) als hij minimaal 25% van zijn arbeidstijd verricht in het woonland. Tijdens de coronapandemie werd er een uitzondering gemaakt om te voorkomen dat de sociale zekerheidspositie van grensarbeiders wijzigde doordat zij vanuit huis werkten. Die uitzondering is vanaf 1 juli 2023 niet meer van toepassing.

Nieuwe regels sinds 1 juli 2023
Om grensarbeiders en hun werkgevers tegemoet te komen, is er een raamovereenkomst opgesteld. Met deze overeenkomst kunnen grensarbeiders onder voorwaarden tot 50% van hun arbeidstijd vanuit huis werken, zonder dat ze sociaal verzekerd worden in het woonland. Deze overeenkomst geldt alleen als zowel het woon- als het werkland de overeenkomst ondertekenen. Nederland, België en Duitsland hebben de overeenkomst getekend. De nieuwe regels gelden sinds 1 juli 2023.

Een voorbeeld: een werknemer woont in België en werkt voor een in Nederland gevestigde werkgever. Voorheen werden de werkzaamheden volledig in Nederland verricht, maar inmiddels werkt de werknemer twee van de vijf dagen per week vanuit huis. De raamovereenkomst kan worden toegepast: de werknemer blijft verzekerd in Nederland. De werkgever hoeft geen premies voor de werknemer af te gaan dragen in België.

Wanneer geldt de nieuwe regel niet?
Om de raamovereenkomst te kunnen toepassen, moet aan een aantal voorwaarden zijn voldaan. In de volgende situaties kan de overeenkomst niet worden toegepast:

• Werken in meer dan twee landen: de raamovereenkomst kan alleen worden toegepast als de werknemer werkzaamheden verricht in het woonland en in het land waar de werkgever is gevestigd. Als de werknemer uit het voorbeeld werkzaamheden in Frankrijk verricht, geldt de regeling niet.
• Werken op buitenlandse vestiging concern: de raamovereenkomst kan alleen worden toegepast voor werknemers die telewerken vanuit huis. Als de werknemer uit het voorbeeld regelmatig werkzaam is op de Belgische vestiging van het concern van de werkgever, is niet aan de voorwaarden voldaan.
• Manuele werkzaamheden: de raamovereenkomst geldt alleen voor werknemers die vanuit huis telewerken. Onder telewerken worden werkzaamheden verstaan die locatie-onafhankelijk zijn en waarbij er een digitale connectie blijft met de werkomgeving van de werkgever. Bij manuele/handmatige werkzaamheden (zoals montage- en installatiewerkzaamheden) is geen sprake van telewerken.
• Zelfstandigen: De raamovereenkomst geldt alleen voor werknemers en kan niet worden toegepast voor zelfstandigen.

Als niet aan de voorwaarden voor de raamovereenkomst is voldaan, dan geldt de hoofdregel. Bij substantieel (meer dan 25%) werken in het woonland zal de werknemer in principe in het woonland sociaal verzekerd zijn.
Als wel aan de voorwaarden is voldaan, dan moet een A1-verklaring worden aangevraagd in het land waar de werkgever is gevestigd om de raamovereenkomst toe te passen. De A1-verklaring kan sinds 1 juli 2023 worden aangevraagd.