Op weg naar barre tijden?

Een column van Rob Kusters.

Het was nog drukker dan andere jaren, de eindejaarssprint. Wanneer anderen de ski’s onderbinden of voor de zoveelste keer naar de stad gaan om te shoppen en te consumeren, zijn wij hard aan het werk om voor onze klanten de dingen te doen, die nog voor het vuurwerk af moeten zijn. Het is weer gelukt, op het nippertje. Volgend jaar gaan we het beter plannen, maar zal het weer hetzelfde gaan. Er zijn altijd situaties of mensen, die vragen om een harde deadline voordat de knoop wordt doorgehakt.

Deze week heb ik een kleine pauze ingelast om weer energie te tanken voor het nieuwe jaar. Even terugtrekken in Twente. Wat heerst er een heerlijke rust hier. En gastvrijheid bovendien. Ze hebben hier alle kranten ter beschikking, dus daar maak ik gretig gebruik van. Het nieuws over Wendy en Eljaard ontgaat me weliswaar niet, maar ik voel me niet uitgenodigd om het artikel te lezen. Wel over Mapper, de failliete chipmachinemaker. Over Tesla, die de beurs blijft bestoken met berichten die elkaar tegenspreken. Over de gaspijp, die vanuit Rusland ons land van gas moet voorzien en waar de Amerikanen zich dan weer erg druk over maken. En over de algemene economische situatie.

Hoe is het nu met de economie? De arbeidsmarkt is heel krap, de huizenprijzen zijn heel hoog, maar de rente is weer teruggevallen. Na een korte opleving gebeurt wat geen enkele bankadviseur voorspelde: de rente daalt. Onze pensioenfondsen lijden pijn. De onderdekkingen nemen weer toe, het megagrote PGGM moet gaan korten op de pensioenuitkeringen. ABP hoeft weliswaar nog niet te korten, maar staat er niet best voor. Wanneer komt minister Koolmees nu met die pensioenherziening? Elke dag vertraging maakt het probleem alleen maar groter. Er is kennelijk geen oplossing, althans niet zonder bloedvloeien, want de polder is er niet uitgekomen.

De Duitse economie koelt af, al was hiervan niets te merken toen we even door het Ruhrgebied reden. Wat een drukte daar, alle wegen zijn verstopt. De Chinese economie heeft het ook moeilijker en de Chinese inkoopmanagers zijn overwegend pessimistisch. De prijzen van grondstoffen dalen. Dat is ook geen best teken, hoewel dit wel fijn is aan de benzinepomp. Volgens het FD moeten we blij zijn dat er in Europa nog sprake is van een hoge consumptie, want de industrie presteert niet goed.

In Nederland wachten we met spanning op de eerste loonstrook van 2019. Zou dan voor het eerst een belofte van Mark Rutte waargemaakt worden? Het gaat niet alleen om de loonstrook, maar om de koopkracht. Dat is wel heel iets anders. Als het netto salarisvoordeel weer helemaal moeten inleveren aan de BTW-verhoging, aan de hogere energieprijzen, aan de inflatie aan het verlies van rente op onze spaarrekening, aan de hogere zorgpremie... Gelooft u nog dat u erop vooruit zult gaan? Nee, het zal ook niet gebeuren. De Hans Kazans in Den Haag rekenen ons iets voor dat niet zal bestaan. Ja, zegt u, maar ik heb ook veel waardestijging in mijn woning. Als u dat gelooft, moet u de woning snel verkopen, want bij een afkoelende economie horen ook dalende huizenprijzen. Wanneer gaat het gebeuren? Niemand zal het u kunnen zeggen, maar als er gedurende de kerstvakantie geen plek meer is te krijgen in een parkeergarage in de stad, dan kondigt zich de volgende crisis aan. Dat lijkt een gekke graadmeter. Welke econoom zou zich op een dergelijke index baseren?

De arbeidsmarkt is krap en toch heeft iedereen vrij in de kerstperiode. Ja, ze moeten toch allemaal hun dagen opmaken. Waarom doen we dat niet als de conjunctuur terugvalt? De consumptie is heel hoog, terwijl de salarissen nauwelijks stijgen. Zijn mensen weer op de pof aan het kopen of reserves erdoor aan het draaien? Die reserves zijn voor barre tijden, zo hadden we eigenlijk moeten weten. Van dat spaarzame volkje dat we ooit waren, is niet veel meer over. De penibele situatie van onze pensioenfondsen helpt niet om onze spaarlusten weer te motiveren en de belachelijk lage spaarrente ook niet. Maar toch is het gek. De golf van faillissementen en (privé) schuldsaneringen hebben we nauwelijks verwerkt of het nieuwe drama kondigt zich al aan. Tien jaar lijkt voldoende om alle ellende te vergeten.

Onze overheid geeft het slechte voorbeeld. Die smijt met geld. Betere economische tijden worden niet aangegrepen om de zorgen uit het verleden af te betalen, nee om de geldkraan open te zetten. Dat wordt straks weer zwaar bezuinigen, broekriem aanhalen, de lasten eerlijk verdelen, u kent het wel. Van de ambitieuze klimaatdoelen zal dan niet veel meer terechtkomen. Maar ja, dat kondigen de gele hesjes ook al aan.