Bezit

Een column van Rob Kusters.

In de wachtkamer van de kliniek kom ik in gesprek met een dame van bijna 80, die ongeduldig is omdat het spreekuur uitloopt. Ze waarschuwt een whatsappende jongedame dat ze op latere leeftijd last zal krijgen van haar vingers door het voortdurende gebruik van haar smartphone. Nee, zij hoeft zo een ding niet, ze kan goed zonder. Het antwoord op mijn vraag waarom ze de specialist wil spreken, is dat ze een triggerfinger heeft. Dat komt van haar te intensieve activiteiten met naald en draad. Ze geeft naailes. Ze heeft de waarschuwingen in het verleden genegeerd. Ze weet niet precies wat een triggerfinger is en ik zoek het voor haar op. Dat ik daarvoor mijn iPhone gebruik, ziet ze als een lesje van mij, maar ze begrijpt de boodschap. Ik laat de jonge dame voorgaan omdat zij haar hele hoofd had ingepakt en een ongelukkige indruk maakte. Daar stond mijn oudere gesprekspartner van te kijken, want ze had zich nog diezelfde dag erover beklaagd dat er geen echte heren meer waren.

De Tweede Wereldoorlog kwam nog voorbij. Jonge mensen hadden geen notie wat dit heeft betekend. Haar eigen kinderen wilden niet luisteren naar haar verhalen. Ze was nog een peuter tijdens de oorlog, maar ze wist wel dat ze honger had gehad. De verhalen, die ze wil vertellen, zijn natuurlijk waarschuwingen. Ze is bang dat we onvoldoende beseffen hoe goed we het hebben. In de bus naar de kliniek stonden een aantal jeugdige passagiers pas voor haar op nadat ze gewezen had op de sticker met de wandelstok. Ze weet het aan gebrek aan respect voor ouderen.

Het gebrek aan begrip tussen generaties is niet nieuw en zal steeds weer terugkomen. Jonge mensen zijn aan een revolutie begonnen die ouderen niet begrijpen, omdat ze ervoor passen zich erin te verdiepen. Eerder deze week vroeg ik mij af of er nog wel respect bestaat voor bezit. Dat kwam ineens in me op. Collega Wouter liet mij een mooi artikel lezen van Otto Scharmer. Hij beschrijft de ontwikkeling van de huidige scheiding tussen staatsbezit en particulier bezit. Maar ook dat er nieuwe vormen ontwikkeld worden. Hij noemt het collectief eigenaarschap en collaborerende consumptie. Als voorbeelden noemt hij het delen van auto’s, ruilen van kleding, Netflix en internet. Het economisch model zal totaal kantelen als dit doorzet. Onze kinderen hoeven niet zo nodig alles zelf te hebben. Die ambiëren veel minder dan onze generatie het eigenaarschap. Nee, het gaat om het genoegen, niet om het hebben.

Ik realiseer me ook dat ons bestaansrecht in hoge mate is gebaseerd op het beschermen van bezit. Dat geldt nog sterker voor advocaten, notarissen, vermogensbeheerders, banken, verzekeraars, bestuursorganen en gerechtelijke instanties. Stel nu eens dat we niets meer bezitten, maar alles in de collectiviteit gebruiken. We hebben alleen nog de lusten, niet de lasten. We hebben dan trusts nodig, die als rentmeesters het bezit beheren. Naar behoefte roepen we het gebruik af, zoals we nu al voor veel meer zaken doen als we misschien beseffen. Denk bijvoorbeeld aan de cloud. Per gebruiker betaal je een vast bedrag en je kunt de software gebruiken en data delen. Denk aan de parkeerplek in de stad, aan de tolweg, aan de zorg en aan het 4G netwerk. Of het nu de staat is of een particuliere organisatie die eigenaar is, het maakt ons niet uit. Als de prijs redelijk is en we kunnen het per maand betalen en maandelijks opzeggen, nemen we het af. Als er genoeg aanbieders zijn, zal de prijs tenderen naar het laagste punt. Overheden moeten toezicht houden op de eerlijke concurrentie en op de privacy.

En ik was nog wel zo trots dat de dealer van mijn exclusieve automerk mijn auto na het olie verversen van binnen en buiten had gepoetst. Maar dat geldt natuurlijk ook voor die huurauto, die je een dag nodig hebt. Die huurauto heeft dezelfde opties als mijn dure bolide, dus ik ben helemaal uitgepraat. Ik realiseer me nu ook dat mijn bezittingen, en dat zijn er maar weinig, mij vooral stress opleveren. Heb ik de verzekeringspremie en de belasting op tijd betaald? Moet ik mijn testament niet laten reviewen? Heb ik de deur op slot gedaan?